همه چیز در مورد جواهر

جواهر، اگر به دنبال توضیحات در مورد جواهرات هستید، باید بگویم که جواهرات اشیاء زینتی کوچکی هستند که در زیورآلاتی چون گردنبند، گوشواره، سنجاق و انگشتر استفاده می‌شوند. اگر به زوایای قدیمی تر نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که جواهرات یکی از قدیمی‌ترین تشکیلات هنری هستند. قدیمی‌ترین مثالی که از جواهرات داریم، مهره‌ هایی است که از صدف ناساریوس (Nassarius) ساخته شده و قدمت آنها به صد هزار سال پیش می‌رسد.

ریشه کلمه جواهر

ریشه‌ی کلمه‌ی “جواهر” یا “Jewelry” از ریشه‌ی فرانسوی “jouel” گرفته شده است. و اما ریشه‌ی هر دو این کلمه‌ها از واژه لاتینی به نام “Jocale” آمده است.شکل نوشتاری کلمه‌ی “جواهر” در انگلیسی آمریکایی و بریتانیایی متفاوت است. این کلمه در انگلیسی آمریکایی به شکل “jewelry” نوشته می‌شود و در انگلیسی بریتانیایی، آفریقای جنوبی، ایرلندی، استرالیایی به شکل “jewellery” نوشته می‌شود. و در انگلیسی کانادایی هر دو این کلمات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در گذشته، جواهرات مصارف مختلفی از جمله رفع بلا و جلوگیری از آسیب شیطان داشته و این باور وجود داشته که جواهرات قدرت اثبات بی‌گناهی دارند و یا می‌توانند پیشگویی کنند. دسته‌بندی جواهرات در گذشته فقط از روی رنگشان صورت می‌گرفت، به این شکل که به تمامی جواهراتِ به رنگ قرمز نام یاقوت، به رنگ سبز نام زمرد و به رنگ آبی نام یاقوت کبود اطلاق می‌شد.

انواع جواهرات (کاربرد ها)

در فرهنگ‌های مختلف، استفاده از انواع جواهرات متفاوت بوده است. به عنوان مثال، زیورآلاتی که در مچ‌پا و یا بینی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر در آسیا رواج داشته است در حالی که در اروپا انگشتر، سنجاق، گردنبند و گوشواره بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع جواهرات در ایران

در ایران باستان نیز انواع مختلفی از جواهرات در بین مردم محبوب بوده است، به عنوان مثال محبوبیت جواهرات به علت وجود اقوام گوناگون و تنوع فرهنگی در ایران بوده است. هر گروه قومی دارای سنت‌ها، آداب و رسوم خاص خود بوده و این باعث شده که انواع متنوعی از جواهرات در ایران وجود داشته باشد.
به عنوان مثال، جواهرات محبوب در میان ایل قشقایی و عرب‌های منطقه خوزستان شامل النگو، عنبردان، گردنبند میخک، قاب قرآن و گردنبند مهلو بوده است. استفاده از طلا و جواهر در ایران از ساکنان فلات قاره ایران آغاز شده است به گونه‌ای که از دانه‌ها و مهره‌های رنگی برای ساخت زیورآلات استفاده می‌ شده است.

فرق طلا و جواهرات چیست؟

برای توضیح دقیق در مورد فرق طلا و جواهر، باید به ابتدا تعریف دقیقی اراین مفاهیم ارایه کنیم. کلمه‌ی “طلا” به مصنوعاتی اطلاق می‌شود که از طلا و آلیاژ‌های آن ساخته شده باشد و در ساخت آن از هیچ نوع سنگ قیمتی استفاده نشده باشد. اما “جواهر” همان طلایی است که در مراحل طراحی و ساخت از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی استفاده شده باشد. در بیشتر موارد وزن سنگ‌های استفاده شده در جواهرات از وزن طلای آن بیشتر است.

در مورد تفاوت جواهرات اتمی و اصل نیز باید گفت که سنگی که در ساخت جواهرات استفاده می‌شود می‌تواند اتمی یا اصل باشد. اگر ازسنگ اتمی استفاده شود، آن جواهر را اتمی می‌نامند و اگر از سنگ اصل استفاده شود، آن جواهر را اصل می‌گویند. همچنین می‌توان تفاوت بین خرید و فروش طلا و جواهر را مورد توجه قرار داد.
برای ساخت یک جواهر، در ابتدا باید قالب طلایی ساخته شود. سپس در مراحل بعدی، نگین و سنگ روی این قالب قرار داده می‌شود. قالبی که هنوز نگین یا سنگی روی آن قرار نگرفته است را “پایه جواهر” می‌نامند. این مراحل ساخت در دوره‌های آموزشی طلا و جواهر آموزش داده می‌شود.

انواع فلزات در جواهرسازی

فلز طلا در جواهر سازی

طلا را می‌توان جزء قیمتی‌ترین فلزات دسته‌بندی کرد. از خواص طلا می‌توان به خاصیت چکش‌خواری و نرمی بالای آن اشاره کرد که همین موضوع باعث می‌شود نتوان از آن به تنهایی استفاده کرد و باید با فلزات دیگر ترکیب شود تا استحکام لازم را به دست بیاورد. بنابراین به تمامی طلا‌هایی که با فلزات دیگری ترکیب شده باشند آلیاژ می‌گویند، به جز طلای بیست‌و‌چهار عیار که خالص است. از جمله فلزاتی که به طلا اضافه می‌شوند تا استحکام آن را بالا ببرند می‌توان به نقره، پالادیوم، نیکل و مس اشاره کرد.

عیار طلا

عیار در واقع واحدی است که میزان خلوص طلا و دیگر فلزات را اندازه‌گیری می‌کند. هر میزان که وجود فلزات دیگر در طلا بیشتر باشد عیار آن پایین‌تر است و متعاقبا قیمت آن نیز کمتر است و بالعکس. علاقه‌ی مردم به میزان عیار در کشور‌های مختلف متفاوت است به طور مثال در کشور ما عیار 18 مورد پسند مردم است در صورتی که در کشور‌های عربی این عدد 24 می‌باشد.

رنگ طلا

رنگ طلا می‌تواند بسته به اینکه چه آلیاژی، با چه میزانی در آن به کار رفته باشد متفاوت باشد. در آلیاژ طلا، مس و نقره اگر میزان طلا بیشتر باشد، طلا به رنگ زرد در می‌آید. در آلیاژ طلا، نقر، مس و روی اگر میزان نقره بیشتر باشد، طلای سبز به دست می‌آید. در آلیاژ طلا و مس اگر میزان مس بیشتر باشد، طلای صورتی خواهیم داشت و در الیاژ طلا، نیکل، پالادیوم، نقره و روی اگر نسبت همگی ثابت باشد، طلای سفید خواهیم داشت.

نقره در جواهر سازی

از دیگر فلزات ارزشمند و نرم می‌توان به نقره اشاره کرد. برای استحکام بخشیدن به این فلز آن را با مس ترکیب می‌کنند. نقره پس از مدتی که در مجاورت هوا قرار بگیرد و یا در اثر عرق کردن، اکسید می‌شود و تغییر رنگ می‌دهد و نیاز به پرداخت مجدد پیدا می‌کند.

چگونه طلای سفید را از نقره تشخیص دهیم

در تشخیص طلای سفید از نقره همان طور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم باید بگوییم که:

• طلا یک آلیاژ است اما نقره فلزی خالص است.
• مقاومت طلای سفید در برابر خراش از نقره بیشتر است.
• به دلیل اینکه طلای سفید خاصیت چکش‌خواری بیشتری دارد حکاکی روی آن آسان‌تر از نقره است.
• در مورد خاصیت زنگ‌زدگی مقاومت طلای سفید بیشتر از نقره است.
• نقره به روکش نیاز ندارد اما روکش طلای سفید از رودیوم است.
• همان‌طور که گفته شد نقره از طلای سفید خالص‌تر است و به همین دلیل هم ته‌رنگ آن خاکستری است، در صورتی که ته‌رنگ طلای سفید زرد یا خاکستری است که به آبکاری آن بستگی دارد.
• مراحل تولید طلای سفید مشکل‌تر است در نتیجه فراوانی آن نسبت به نقره که به صورت طبیعی یافت می‌شود کمتر است.
• از لحاظ خلوص طلای سفید تنها می‌تواند تا 75 درصد خالص باشد در صورتی که خلوص نقره می‌تواند تا 99.99 درصد باشد.

پلاتین در ساخت جواهر

پلاتین یکی از مقاوم‌ ترین و سنگین‌ ترین فلزها است که معمولاً با ایـریـدیوم، تیتانیوم، مس، رودیـوم، روتیوم و پالادیوم ترکیب می‌شود. درجه‌ ی خلوص پلاتین معمولاً بر پایه‌ ی هزار قسمتی می‌ باشد، همانند نقره.1. %۹۵ پلاتین خالص = Plat 950
2. %۹۰ پلاتین خالص = Plat 900
3. %۸۵ پلاتین خالص = Plat 850

چگونه طلای سفید را از پلاتین تشخیص دهیم

• وزن و مقاومت طلای سفید از پلاتین کمتر است.
• پلاتین از طلای سفید کمیاب‌تر است در نتیجه قیمت آن نیز بیشتر است.
• پلاتین به صورت طبیعی سفید است و در نتیجه درخشندگی بیشتری نسبت به طلای سفید دارد.
• درجه‌ی خلوص طلای سفید از پلاتین کمتر است.
• پلاتین دیر‌تر از طلای سفید کدر می‌شود.

تیتانیوم

تیتانیوم یکی از سخت‌ترین فلزها است، به‌طوری‌که سختی آن سه برابر فولاد است ولی بسیار سبک است. در حوزه‌ی جواهرات، تیتانیوم بسیار کارآمد است زیرا حساسیت پوستی ایجاد نمی‌کند و جوش نمی‌زند. همچنین، این فلز ضدخش است و به همین دلیل برای ساخت جواهرات زینتی از آن به وفور استفاده می‌شود.

برای تشخیص طلای سفید از تیتانیوم، به موارد زیر توجه فرمایید:

• طلای سفید از تیتانیوم گران‌تر است.
• طلای سفید ممکن است حساسیت‌زا باشد، درحالی‌که تیتانیوم حساسیت‌زا نیست.
• طلای سفید تنها به رنگ سفید است اما تیتانیوم را می‌توان به رنگ‌های مختلف درآورد.
• تیتانیوم از نظر خواص لحیم‌پذیری مملکت ندارد، بنابراین سایز آن تغییر نمی‌یابد.

تنگستن

تنگستن یک فلز بسیار محکم و سخت است که وزن و چگالی بالایی دارد. همچنین، بالاترین نقطه ذوب را در بین دیگر فلزات دارا بوده و سنگین‌ترین فلزی است که در حوزه‌ی جواهر‌سازی استفاده می‌شود. این فلز در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده و به آن فلز گرگ نیز اطلاق می‌شود. برای ساخت جواهرات از فلز اصلی تنگستن استفاده نمی‌شود، بلکه از الیاژ‌هایی که 85 درصد آن تنگستن و 15 درصد دیگر می‌تواند کربن، نیکل یا کبالت باشد، استفاده می‌شود. اگر از نیکل و کبالت استفاده شود، تنگستن کاربیدی به دست می‌آید. اضافه کردن کربن به تنگستن باعث افزایش خواص چکش‌خوری آن می‌شود و آماده‌ی ورود به فرآیند جواهرسازی می‌شود.

رودیوم در صنعت جواهر

رودیوم یک فلز سفید و براق است که کدر نمی‌شود و برای آبکاری سایر جواهرات، استیل و جلوگیری از تغییر رنگ بدلیجات مورد استفاده قرار می‌گیرد. آبکاری با رودیوم ضدحساسیت است و افرادی که به بدلیجات یا سایر فلزات آلرژی دارند، می‌توانند از رودیوم به عنوان روکش سایر فلزات استفاده کنند. از معایب این روکش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که پس از مدتی، روکش از بین می‌رود و نیاز به آبکاری مجدد پیدا می‌کند.

انواع در جواهر سازی

در صنعت جواهرسازی از انواع مختلفی از سنگ‌ها استفاده می‌ شود. اعم از فیروزه، یاقوت سرخ، مروارید، اوپال، مورگانیت، سنگ لاجورد، لعل، الماس، آکوامارین، الکساندریت، تانزانیت، روبلیت، کهربا، عقیق سلیمانی، حجر القمر، یشم، زمرد، سیترین و یاقوت.