عیار طلا
بازار طلا، بازاری پر از رمز و راز هست. اگر با این رموز آشنایی نداشته باشیم، ممکن است دور از جون همه شما، ضرر کنیم. امروز می‌خواهیم در مورد عیار با هم صحبت کنیم. اصطلاح عیار از آن اصطلاحاتی هست که هم در خرید طلا مهم هست و هم در فروش طلا. عیار طلا واحدی برای تعیین میزان خلوص طلا است. هرچه عیار طلا افزایش یابد، طلای ما خالصتر است.
شاید با خود بگویید مگر این طلاهایی که با آن قیمت و اجرت گران می‌خریم، خالص نیستند؟! نگران نباشید؛ ماجرا از این قرار است، طلای خالص به حدی نرم و ظريف است كه از آن نمی توان در ساخت زيورآلات استفاده كرد. سازندگان طلا برای آن‌که بتوانند مصنوعات طلا را بسازند باید اندکی از نرمی آن بکاهند برای این منظور فلز طلا را با آلیاژهای دیگر ترکیب می‌کنند. بدین ترتیب طلای که با فلزهای دیگر ترکیب شده باشد، محکم و چکش‌‌خوار می‌شود و می‌توان به آن شکل های زیبا داد که در بازار طلا مشاهده می کنید.
مفهوم عیار طلا
با توضیحات گفته شده در قسمت قبل، به مفهوم عیار می‌توانیم پی ببریم. در نتیجه، نسبت طلای خالص استفاده شده در آن قطعه به کل وزن قطعه طلا، عیار می‌گوییم. طلای خالص را برابر ۱۰۰۰ در نظر می‌گیریم، یعنی در یک کیلو طلا، ۱۰۰۰ گرم طلای خالص وجود دارد. وقتی می‌گوییم طلای ۷۵۰، یعنی اینکه در ۱۰۰۰ گرم طلا، ۷۵۰ گرم طلای خالص وجود دارد، به‌عبارت دیگر ۷۵ درصد آن (۷۵%) طلای خالص هست. طلای ۷۰۵ یعنی چی؟ یعنی در ۱۰۰۰ گرم طلا، ۷۰۵ گرم طلای خالص وجود دارد و ما بقی آن، آلیاژهای دیگر به کار رفته است. تکرار این قضیه مفید است که عیار درجه خلوص آن قطعه طلا را مشخص می‌کند.
حالا که مفهوم عیار را متوجه شدید، بهتر است بگوییم که عیار را به شیوه‌ی دیگر یعنی ۲۴K ، ۲۲K ، ۱۸K ،۱۴K ، ۱۰K ، ۹K نمایش می‌دهند. حرف لاتین K برای کشورهای خارجی نشان‌گر عیار می‌باشد. مفهوم عیار همان هست فقط نمایش آن فرق کرده است. اگر طلای ۱۰۰۰ را ۲۴ و خالص در نظر بگیریم، طلای ۷۵۰ که ۷۵ درصد آن خالص است، برابر ۱۸ عیار می‌شود. طلای ۱۸ عیار یعنی ۱۸ واحد از ۲۴ واحد کل طلای خالص است. طلای ۹ عیار از ۱۰۰۰ قسمت تنها ۳۷۵ قسمت آن از طلا شکیل شده است. این بدان معنی است که ۳۷.۵ درصد طلای خالص دارد.
ما در محاسبات خود برای تبدیل عیار به یکدیگر و یا اینکه تبدیل مظنه به گرم طلای ۱۸ عیار و یا تبدیل اونس به مثقال طلای جهانی از اعداد ۱۰۰۰، ۷۵۰، ۷۰۵ به ترتیب به جای ۲۴، ۱۸، ۱۷ استفاده می‌کنیم. شاید به این خاطر باشد که اعداد ۲۴، ۱۸ و ۱۷ دقیق نیستند اما نمایش دیگر عیار یعنی ۱۰۰۰، ۷۵۰ و ۷۰۵ دقیق هستند و باعث می‌شود معادلات و اعداد ما دقیق‌تر به‌نظر برسند. برای مثال، طلای ۷۰۵ دارای ۷۰.۵ درصد طلای خالص هست. به‌عبارت دیگر ۷۰.۵ درصد از ۲۴ برابر ۱۶.۹۲ می‌شود. یعنی عدد متناظر با ۷۰۵ عدد ۱۶.۹۲ هست، امّا در بازار زرگرها، آن را برابر عیار ۱۷ می‌شناسند. بنابراین در بازار و سایت‌ها عیار ۱۷ بر زبان‌هاست، اما در فرمول های خود از عدد متناظر آن یعنی ۷۰۵ برای دقّت بیشتر استفاده می‌کنند.
چه فلزاتی را با طلا ترکیب می کنند؟
در مقاله آلیاژهای طلا مفصل راجع‌به این موضوع صحبت کرده ایم. امّا خالی از لطف نیست که در این قسمت هم صحبت کنیم. از گذشته تا به امروز فلز مس بهترین گزینه برای ترکیب با طلاست چراکه هم ارزان قیمت است و هم به فراوانی یافت می‌شود. البته نگران نباشید چون اتحادیه صنف طلا فروشان بر کار کارگاها و کارخانه‌های سازندگی طلا نظارت دارند و حواسشان هست که آن‌ها بر حسب استانداردهای تعریف شده شمش‌های ۲۴ عیار یا آبشده‌های ۱۸ عیار را بسازند؛ برای این منظور، اتحادیه صنف طلا و جواهر بازرسانی را برای نظارت روی کار سازندگان و تولید کنندگان طلا و جواهر می فرستند تا عیار مصنوعات طلایی که می‌سازند، درست طبق استانداردهای جهانی باشد.
همچنین علاوه بر فلز مس فلزات دیگری مانند نقره، پلاتین، رودیوم را نیز با طلا ترکیب می‌کنند تا هم عیار طلای خام را بر اساس استانداردها کم کنند و هم با استفاده از فلزات سفید رنگ، رنگ طلاهای زرد را سفید کنند. البته برای سازندگان طلا و جواهرات فلزاتی مانند نقره و پلاتین برای ترکیب با طلای ۲۴ عیار مقرون به صرفه نیست و به دلیل گران بودن این فلزات، بیشتر از فلز رودیوم برای این منظور استفاده می‌کنند. در این صورت فقط باید کمی حواس خود را جمع کنید چراکه فلزاتی مانند رودیوم اگر با طلا ترکیب شوند بر روی پوست های حساس، حساسیت ایجاد می کنند. اگر پوست حساسی دارید می توانید این موضوع را به طلافروش مطرح کنید تا در انتخاب طلاجات با رنگ سفید مرغوب تری به شما کمک کند.
آیا طلای خالص ( ۲۴ عیار ) وجود دارد؟
طلایی که از معادن استخراج می‌شود آنقدر نرم است که حتی با ناخن هم به راحتی خراشیده می‌شود به همین خاطر است که در بسیاری از فیلم‌ها برای آن که نشان بدهند طلا اصل و خالص است آن را گاز می‌گیرند تا ببینند جای دندانشان روی طلا می‌افتد یا نه؟ در صورت نرم بودن، اطمینان حاصل می‌کردند که آن فلز یک طلای ناب است. علاوه بر این، آن‌ها از میزان فرورفتگی جای دندانشان روی طلا ، عیار و درصد خلوص طلاها را نیز حدس می‌زدند. یعنی هرچه طلا نرمتر بود و جای دندانشان عمیقتر روی آن می‌ماند طلا خالصتر و با عیار بالاتری درنظر گرفته می‌شد. همچنین دیده شده است که همین کار را بسیاری از ورزشکاران هم با مدال طلایشان روی سکوی قهرمانی انجام می‌دهند تا به همگان نشان دهند مدالی که گرفتند طلاست و ارزش فراوانی دارد. این طلا را باید با فلز دیگر ترکیب کنند تا محکم‌تر شود.
همان‌طور که اشاره شد، طلای ۲۴ عیار به دلیل نرمی و شکنندگی طلای خالص، در مصنوعات استفاده نمی شود به این دلیل که باعث می شود مصنوعات از شکل طبیعی خود خارج شوند. مصنوعات طلا در بازار طلای ایران، ۱۸ عیار هستند و فقط شمش‌های طلا هستند که ۲۴ عیارند که درصد خلوص آن ها ۹۹۹ در نظر گرفته می شود. در تیجه شمش های ۲۴ عیار بصورت وکیوم و پلمپ شده خرید و فروش می شوند. و بسیار هم کمیاب هستند. همچنین روی شمش هایی که در بازار خرید و فروش می شود، عدد ۹۹۹ را در زمان قالب گیری انگ می زنند، که نشان دهنده ی درصد خلوص آن شمش است. با توجه به این توضیحات، اگر کسی مدعی مصنوعات با طلای ۲۴ عیار شد باید در آن ادعا تردید کرد.
عیار طلا را چگونه می‌سنجند؟
راه‌های مختلفی دارد، ساده‌ترین روش، استفاده از سنگ محک است. سنگ محک یکی از رایج‌ترین وسایلی است برای سنجش عیار طلا که غالبا در هر طلا فروشی یافت می‌شود البته دستگاه‌های پیشرفته‌ی دیگر هم ساخته شده که به سادگی با استفاده از آن می‌توان عیار طلا را تشخیص داد. البته برای عیار سنجی شمش‌های طلا و طلاهای آبشده احتیاج به ری گیری است؛ ری گیری آزمایشگاه عیار سنجی است به این صورت که قسمتی از گوشه‌ی طلای آب شده را جدا می‌کنند و برای ری گیری و عیار سنجی به آزمایشگاه می‌فرستند تا عمل عیار سنجی را روی آن انجام دهند.
چرا در ایران همه طرفدار طلای ۱۸ عیار هستند؟
عیار طلا در هر کشوری تعریف خودش را دارد، در کشور ما پایین‌تر از عیار ۱۸ نداریم و عیارهای ۱۸،۲۱،۲۲معمول و مرسوم است، در شهر یزد از طلای ۲۰ عیار و در استان‌های جنوبی کشور نیز از طلای ۲۱ و ۲۲ عیار استفاده می‌کنند. در استان‌های جنوبی کشور رنگ دلخواهشان زرد پررنگ است و زرد پررنگ در طلا با عیار بالاتر است اما در شهرهای تهران وشهرهای شمالی و نیز استان‌های مرکزی کشور ترجیح می دهند از طلای ۱۸ عیار استفاده کنند که در بیشتر کشورهای دنیا نیز معمول و مرسوم است. نکته متمایز کننده در طلا در سه مورد ساخت، طرح و رنگی است که در هر منطقه‌ای مورد توجه قرار دارد. این سه مورد به عیار ربطی ندارد. به عنوان مثال در شهرهای شمالی کشور بدلیل رطوبتی که در هوا است رنگ‌های قرمز بیشتر مورد توجه است تا آن‌هایی که رنگ روشن‌تری دارند. بنابراین مصنوعات طلا بسیار متنوع هستند و هر سلیقه‌ای می‌تواند طلای باب میل خود را در بازار خریداری کند. شاید این سوال برای شما پیش بیاید، وقتی ما از زیورآلات استفاده می‌کنیم، عیار آن‌ها کم می‌شود؟ اینگونه نیست. امّا وقتی می‌خواهیم طلایی را بفروشیم، متوجه می‌شویم.
عیار طلای استفاده شده به هنگام فروش
عیار طلا در هنگام خرید و فروش طلا در قیمت طلا، تاثیر گذار است. به این صورت که وقتی می‌خواهیم طلا بخریم، طلای نو را با عیار ۷۵۰ یا همان ۱۸ عیار می‌خریم. جالب هست بدانید که علاوه بر قیمت روز طلا، اجرت طلا، سود مغازه‌دار و مالیات هم اضافه می‌شود. محاسبه قیمت مصنوعات طلا از طلافروشی را در یک مقاله جداگانه توضیح می‌دهیم. خلاصه اینکه با این طلای خریداری شده، کلی به وجد می‌آییم و با خوشحالی تمام به خانه بر می‌گردیم. روزها و شاید سال‌ها از این اتفاق بگذرد و ما به پول این طلای خریداری شده احتیاج نداشته باشیم. امّا روزی به هر دلیل خوشایندی، می‌خواهیم طلای خریداری شده را بفروشیم. وقتی خطرات و مشکلات فروش طلا را به جان می‌خریم و به بازار طلا می‌رویم. متوجه می‌شویم که آقای طلافروش در بهترین حالت با عیار ۷۴۰ طلای ما را می‌خرد. یعنی ۱.۳ درصد زیر قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار، طلای مستعمل شما را می‌خرد. حتی شده طلافروشی با عیار ۷۳۵ قیمت گذاری کرده است. این به انصاف طلا فروشان بر می‌گردد. فرمول قیمت طلا وقتی عیار ها فرق می‌کنند، را در یک مقاله مفصل توضیح خواهیم داد. دلیل طلا فروشان این هست که چون طلای دست دوم و استفاده شده، ضرب دیده و گاهاً شکسته و کثیف شده و جرم گرفته عیار آن کمتر از ۷۵۰ می‌باشد. یعنی خلوص طلای خالص آن کم شده است. در نهایت چون ما به پول نیاز داریم، قانع می‌شویم و طلا را کمتر از قیمت واقعی می‌فروشیم. چندین مقاله در مورد فروش طلای دست دوم و نکات مربوط به آن در سایت قرار خواهیم داد. لطفاً سریعاً آن را مطالعه نمایید. علاوه بر مصنوعات طلا که خرید و فروش می‌شود، سکه طلا نیز در ایران به‌عنوان سرمایه‌گذاری داد و ستد می‌شود. آیا عیار سکه مانند مصنوعات طلا می‌باشد؟
عیار سکه
معمولاً در هر سال ضرابخانه ی بانک مرکزی ایران، سکه‌ها را ضرب کرده و از طریق بانک‌های عامل یا صرافی های مجاز به بازار عرضه می‌کند. این سکه ها به صورت خرد یا عمده و به قیمت روز خرید و فروش می‌شوند. سکهٔ بهار آزادی به عنوان هدیه، مهریهٔ ازدواج، عیدی کارمندان دولت و نیز برای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز مورد استفاده قرار می‌گیرد. عیار سکه، ۹۰۰ یا ۲۱.۶ می‌باشد اغلب وقتی کارگاه‌های طلاسازی، بخواهند عیار یک قطعه طلا که کمتر از ۱۸ است را بالا بیارند، سکه طلا را آب می کنند و به نسبت مناسب در قطعه طلا مخلوط می کنند. فرمول های مربوط به سکه و مسائل را در مقاله های جداگانه توضیح می دهیم.