النگو طلای یزدی
النگو یزدی، وقتی از جلوی ویترین طلافروشی‌ها عبور می‌کنید، شاید خودتان را متوجه می‌شوید و درخواست می‌کنید تا بفهمید چرا رنگ بعضی از طلاها با یکدیگر تفاوت دارد. چرا برخی از طلاها روشن‌تر، براق‌تر و زردتر هستند؟ طلا یزدی نوعی طلا است که به نام استان یزد در ایران شهرت دارد و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که آن را از سایر انواع طلا متمایز می‌کند.
اکثر زیورآلات طلا با استفاده از طلا با عیار ۱۸ ساخته می‌شوند، اما زیورآلاتی که از طلا یزدی ساخته می‌شوند، مانند زنجیرهای یزدی طلا، النگوی یزدی و غیره، با استفاده از طلا با عیار ۲۰ که خالص‌تر است، تولید می‌شوند. بنابراین، طلا یزدی خالص‌تر، روشن‌تر، متمایل به رنگ زرد بیشتر، و در عین حال نرم و مقاوم‌تر است.
عموماً طلا یزدی توسط زرگران هنرمند یزدی به صورت دستی ساخته می‌شود و روش ساخت خلاقانه این زیورآلات باعث شده تا کپی‌برداری از آنها بسیار سخت باشد. به علاوه، طلا دست‌ساز قابل تغییر و تنظیم است و می‌توان آن را هر زمان که بخواهیم تغییر داد. اما این امکان در مورد طلاهای صنعتی وجود ندارد.
پیشینهٔ طلای یزدی
زرگری یزد یکی از هنرهای باستانی در شهر یزد است که در طول زمان به بخشی از تاریخ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این شهر تبدیل شده است. جالب است بدانید که قدیمی‌ترین جواهری که در ایران کشف شده است (در منطقه غربال‌بیز) یک گردنبند است که متعلق به دوره اشکانی و ساخته شده در منطقه یزد بوده است. به همین دلیل هنر ساخت طلا و جواهر یزدی در ایران دارای یک سابقه ۲۰۰۰ ساله است.
در گذشته، زرگران یزدی با طراحی جواهرات برای پادشاهان و سفرا و نمایندگان دیگر کشورها در دیپلماسی ایران نقش مهمی را ایفا می‌کردند. این هنر در دوره پهلوی دوم به اوج خود رسید. شاید باورتان نشود، اما زمانی که نماینده انگلیس به ایران سفر می‌کرد، سفارش طراحی و ساخت هدایای خود را به زرگران مشهور این شهر می‌سپرد. همچنین، بسیاری از طلاهای مورد استفاده خاندان پهلوی نیز در یزد ساخته و پرداخته شده بودند.
النگو یزدی
ساخت و تولید طلا یزدی
برای ساخت طلا یزدی، ابتدا طلا را در داخل بوته‌ای از جنس گل نسوز، که به عنوان مخزن در کوره استفاده می‌شود، قرار می‌دهند و سپس آن را آب می‌کنند. پس از آن، طلا آب شده را در قالبی به نام ریژه ریخته و قالب را در چرخ قرار می‌دهند. در گذشته، طلا را با استفاده از چکش نازک شکل می‌دادند که به طور معمول حدود ۱۲ ساعت زمان می‌برد؛ اما امروزه با استفاده از چرخ برقی، این فرآیند وقت کمتری، حدود نیم ساعت، به طول می‌انجامد و سپس با استفاده از دست، طرح‌های مختلف روی طلا ایجاد می‌شود.
مهم است بدانید که زرگران سنتی یزدی هنوز هم زیورآلات طلا یزدی را به صورت کاملاً دستی ساخت و تولید می‌کنند. تا به امروز، ۱۴ روش تولید زیورآلات سنتی یزد در فهرست میراث ملی ثبت شده است. برخی از این موارد شامل ری‌گیری (دانش سنتی سنجش عیار یا محک)، ساخت دستبند اشرافی یزدی، روش سنتی تیزاب‌کاری طلا و غیره هستند.
ویژگی‌های طلای یزدی
طلا یزدی دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر زیورآلات متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
- طراحی‌های خاص و زیبا: طلاهای یزدی دارای طرح‌ها و نقوشی خاص و بسیار زیبا هستند. این طرح‌ها با دقت بالا توسط زرگران ماهر یزدی ساخته و پرداخته می‌شوند.
- عیار: طلا یزدی تنها با عیار ۲۰ ساخته می‌شود، که عیار خالص‌ترین عیار موجود در تهیه زیورآلات است. این موضوع باعث ایجاد کیفیت و ارزش بالایی در طلا یزدی می‌شود.
- ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری: طلا یزدی مقاوم در برابر زنگ‌زدگی و تغییر رنگ نسبت به طلاهای دیگر است. همچنین، طلا یزدی نرم و انعطاف‌پذیر است و وزن آن سبک است. رنگ طلا یزدی خوشایند و شکنندگی آن کمتر از طلاهای دیگر است.
- منعکس‌کننده ارزش‌های سنتی، فرهنگی و تاریخی: طلا یزدی تنها یک زیور معمولی نیست؛ بلکه با توجه به قدمت بسیار زیاد، این زیورآلات دارای ارزش فرهنگی بالایی هستند. این هنر یکتا حتی در فهرست میراث‌فرهنگی ایران نیز به ثبت رسیده است.
با توجه به این ویژگی‌ها، طلا یزدی نه‌تنها در شهر یزد، بلکه در سایر استان‌ها و حتی کشورهای همسایه نیز شهرت ویژه‌ای دارد و تقاضای بالایی برای آن وجود دارد.
عیار طلای یزدی چه قدر است؟
در صنعت طلاسازی، طلا با عیار ۲۴ به عنوان طلا خالص محسوب می‌شود. اما این نوع طلا به دلیل نرمی زیاد، به راحتی خراش می‌خورد و قابلیت شکل‌دهی لازم را ندارد. به همین دلیل، اغلب طلا با استفاده از آلیاژهای مس و نقره ترکیب می‌شود تا عیار آن را مناسب کنند.
در این فرایند، عیار طلا به مقادیری مانند ۲۰ و ۱۸ و حتی پایین‌تر کاهش می‌یابد. متأسفانه برخی از طلاسازان از آلیاژ برنج که آلیاژ مناسبی برای ساخت طلا نیست، استفاده می‌کنند. طلا ساخته شده با این آلیاژ نیز کیفیت خوبی ندارد و با گذر زمان، تغییر رنگ می‌کند. اما طلا یزدی از ترکیبی از آلیاژ نقره و مس ساخته می‌شود که باعث ایجاد کیفیت بالا و دوام در استفاده آن می‌شود.
معمولاً در ساخت و فروش طلای استاندارد، عیار ۱۸ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در یزد، از عیار بالاتری استفاده می‌شود. این عیار شامل ۲۰ نخود طلا، ۲ نخود مس و ۲ نخود نقره است. به همین دلیل، زیورآلات ساخته شده از این طلا خلوص بیشتری داشته و رنگی بسیار خوشایند دارند.
طلای یزدی چه تفاوتی با سایر طلاها دارد؟
طلای یزدی با سایر طلاهای موجود در بازار تفاوت‌های مهمی دارد که شاید در انتخاب شما مؤثر باشد:
| تفاوت‌ها | طلای یزدی | طلای صنعتی |
| عیار | ۲۰ | ۱۸ |
| رنگ | روشن‌تر، براق‌تر | زرد بی‌روح |
| مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و تغییر رنگ | بسیار بالا | متوسط |
| انعطاف‌پذیری | بالا | کم |
| وزن | نسبتاً سبک | نسبتاً سنگین |
| شکنندگی | پایین | بالا |
این تفاوت‌ها طلاهای یزد را به زیورآلات محبوب و ارزشمند برای افرادی که به طراحی‌های محلی و ایرانی اهمیت می‌دهند تبدیل کرده است.
النگو یزدی
انواع مدل های طلای یزدی
طلاهای یزدی، انواع و مدل‌های بسیار متنوعی دارند که برای ساخت زیورآلاتی مانند زنجیره، دستبند، النگو و غیره استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از مدل‌های معروف اشاره می‌کنیم، که در طلاهای یزدی مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- زنجیر چینابی یا گردنبند چینابی، یکی از زنجیرهای طلای یزدی است که در فهرست آثار غیرملموس کشور ثبت شده است. نام این زنجیر از روش ساخت آن الهام گرفته شده است؛ زیرا این زنجیر باید به طور نرم و منعطف ساخته شود و حلقه‌های آن مانند آب روان در هم تنیده شده‌اند.
- زنجیر طلای هل یزدی نیز با استفاده از قرارگیری دانه‌های طلا در کنار یکدیگر با روش ملیلیه ساخته می‌شود. همچنین زنجیر هل و چینابی، که به زنجیر هل و گل نیز مشهور است، از ترکیب زنجیرهای چیناب و دانه‌های هل تشکیل شده‌اند.
- النگو یا دستبند اشرفی، یک النگوی یزدی است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این النگوها به دلیل قطر بزرگ، براقیت بالا و طرح‌های سنتی جذاب، طرفداران زیادی دارند.
- زیورآلات طلای یزد شامل مدل‌های متنوع دیگری نیز می‌شود، از جمله زنجیر فانوسی، ماهی لرزان، النگوی گل و ماهی، مدال سه لیره، مدال قرآن، انگشتر گالو و مدال مرواریدی با طرح خورشیدی.
قیمت طلای یزدی به چه عواملی بستگی دارد؟
جمع‌بندی:
در این مقاله، با طلا یزدی به طور مختصر آشنا شدیم. طلا یزدی، علاوه بر داشتن ارزش مالی بالاتر، دارای یک پیشینه فرهنگی ۲۰۰۰ ساله است. تمامی نقوش و طراحی‌های طلا یزدی از نسل به نسل منتقل شده‌اند و با دستان زرگران یزدی زیبا ساخته می شوند. تنها این خصوصیات، طلا یزدی را به یک انتخاب منحصر به فرد توسط خریداران آن تبدیل کرده است.